Ιστορίες Γνώσης και Πάθους
Οδηγώντας στο σκοτάδι
Τα φωτιστικά σώματα των αυτοκινήτων εξελίσσονται συνεχώς· τι γίνεται, όμως, με εμάς;
«Nα βρίσκεσαι στο σωστό μέρος, τη σωστή ώρα», συνήθιζαν να συμβουλεύουν οι εκπαιδευτές οδήγησης της αστυνομίας, «έχοντας την ανάλογη σχέση στο κιβώτιο (για τους προχωρημένους μαθητές, αυτό συμπεριλάμβανε αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων) και την κατάλληλη ταχύτητα – ΚΑΙ ΑΝ ΔΕ BΛEΠEIΣ, ΑΠΛΩΣ ΜΗΝ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕIΣ!».
Ήταν μια αρκετά καλή περίληψη των πραγμάτων. Οι παράγοντες ένα και δύο –τόπος και χρόνος- είχαν να κάνουν με τη χρήση του δρόμου και την οδική κυκλοφορία· οι παράγοντες τρία και τέσσερα (σχέση στο κιβώτιο και ταχύτητα) με τον έλεγχο του αυτοκινήτου και την προνοητικότητα του οδηγού. Το τέλος, η Φοβερή Προειδοποίηση, ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου: ποτέ μην... παρασυρθείς, ούτε καν οδηγώντας στο φως της ημέρας, διότι μπορεί να υπάρχει ένα σημείο στο δρόμο που να δημιουργεί στον οδηγό την ψευδαίσθηση ότι βλέπει.
Το «εικονικό» σκοτάδι δεν είναι διαφορετικό από το πραγματικό, στο οποίο, ενδεχομένως, κάποιες φορές να οδηγείς άνετα, αλλά κάποιες άλλες να μετατρέπεται σε έρεβος, ανάλογο της 9ης πληγής του Φαραώ.
Mπορεί να είναι ένα φορτηγό χωρίς φώτα ή μια ανωμαλία του δρόμου ή ακόμα και ένα δέντρο, πεσμένο στη μέση του δρόμου. Mπορεί, επίσης, να είναι ένας απερίσκεπτος πεζός, ο οποίος αποφάσισε να περάσει τρέχοντας, μέσα στη νύχτα, ένα δρόμο υψηλής ταχύτητας. Το σκοτάδι μπορεί να κρύβει πολλά, σε βαθμό που μπορεί να αποβεί μοιραίο.
H ορατότητα τη νύχτα δεν είναι μόνο ένα απλό θέμα φωταγώγησης. Aκόμα και η καλή όραση του οδηγού έχει σημασία. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί μια εντυπωσιακή ανωμαλία στη φύση κάποιων ανθρώπων. Aυτοί που βλέπουν καλά τη νύχτα υποφέρουν, συνήθως, από θολούρες στην όραση και το αντίθετο. Bέβαια, στη ζωή τα πράγματα δεν είναι πάντα έτσι. Στη δική μου περίπτωση, η όρασή μου τη νύχτα βελτιωνόταν σταδιακά, ενώ είχα ευαισθησία στις ζαλάδες μέχρι και τα εξήντα μου χρόνια.
Ένα καθαρό παρμπρίζ -και σε καμία περίπτωση φιμέ- μπορεί να κάνει τη διαφορά. Kοιτώντας μέσα από ένα βρόμικο γυαλί, η αντίληψη πάει περίπατο, οι λάμψεις μεγεθύνονται χονδροειδώς και η χρήση δυνατών προβολέων μπορεί να χειροτερεύσει, παρά να βελτιώσει την κατάσταση -ακριβώς όπως όταν οδηγούμε στην ομίχλη. ¶λλο πράγμα να φωτίσεις μέσα από σταγόνες νερού της ομίχλης, άλλο να φωτίσεις το δρόμο.
Aυτός είναι, ουσιαστικά, ο αντικειμενικός και σημαντικότερος σκοπός. Nα φωτίζεται ο δρόμος και ολόκληρη η επιφάνειά του, και, ταυτόχρονα, να μπορούν να εντοπιστούν όλοι οι κίνδυνοι που παραμονεύουν στο σκοτάδι. Ωσάν ποιητές μιμούμενοι βιβλικές ηθικές, παρακαλούμε για λίγο φως στο μονοπάτι μας, και η αυτοκινητοβιομηχανία κάνει ό,τι μπορεί, για να αντεπεξέλθει.
Bέβαια, η τελευταία σημαντική εξέλιξη, όσον αφορά τα φωτιστικά σώματα, έγινε τη δεκαετία του ’60, όταν έκαναν την εμφάνισή τους τα φώτα αλογόνου, τα οποία πρόσφεραν ένα νέο επίπεδο ενεργητικής ασφάλειας. Έπειτα από αυτά, δε σημειώθηκε καμία ιδιαίτερη εξέλιξη, αφού οι ειδήμονες των Βριξελών, δημιούργησαν νέους κανονισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι καθιστούσαν σχεδόν αδύνατο, για έναν κατασκευαστή, να παράγει καλύτερα φώτα από κάποιον άλλον - μια κατάσταση διαφορετική από την προηγούμενη, όπου οι γαλλικοί προβολείς ήταν οι καλύτεροι του κόσμου και οι γερμανικοί ή οι αμερικανικοί οι χειρότεροι.
Κάποιος χρειάζεται καλή μνήμη, για να θυμηθεί την υπεροχή των φώτων της Cibie και της Marchal, για μισό αιώνα. Πριν από αυτές, τα θρυλικά φώτα, επίσης γαλλικής προέλευσης, κατασκεύαζε και εμπορευόταν ο γνωστός αεροπόρος Louis Bleriot. Από το 1920, ουσιαστικά, χρωστάμε ευγνωμοσύνη τόσο στους Αμερικανούς, για την πρόοδο που σημείωσαν στον τομέα του ηλεκτρικού κυκλώματος, όσο και στους Γάλλους για την κατασκευή των λαμπτήρων, με αποτέλεσμα τα ηλεκτρικά φώτα να αποτελέσουν κανόνα για τη συντριπτική πλειονότητα των αυτοκινήτων.
Tα πρώτα αυτοκίνητα έκαναν τις παρθενικές διστακτικές εξόδους στο δρόμο στο φως της ημέρας. Πριν από το 1900, όταν η ανάγκη να φωτιστεί ο σκοτεινός δρόμος γινόταν επιτακτική, τα αυτοκίνητα έφεραν φανάρια με κεριά. Αργότερα, αυτά αντικαταστάθηκαν από τις λάμπες πετρελαίου, χωρίς, βέβαια, να κάνουν μεγάλη διαφορά, παρά το γεγονός ότι «άντεξαν» πολύ στο χρόνο ως βοηθητικά πλευρικά και πίσω φώτα και ως «opera lamps», τα πολύχρωμα εκείνα φώτα που χρησιμοποιούνταν, ώστε να βοηθήσουν κάποιον να φτάσει από το πολυτελές αυτοκίνητό του στην είσοδο του θέατρου - επί παραδείγματι. Πάντως, εκείνες τις ημέρες τα φώτα για σοβαρή οδήγηση ήταν οι λάμπες από ασετυλίνη.
Αυτές βασίζονταν στην αρχή της σταγόνας νερού πάνω σε καρβίδιο του ασβεστίου. Η χημική τους αντίδραση παρήγαγε το αέριο ασετυλίνης, το οποίο άναβε με ένα σπίρτο, παράγοντας ένα ιδιαίτερο άσπρο φως που έμοιαζε πολύ με αυτό της ημέρας (αν και το φως της ημέρας ποτέ δε μύριζε έτσι παράξενα). Για τη φωτεινότητά τους, παραήταν ενοχλητικά. Έτσι, ο ηλεκτρισμός και οι κλασικοί λαμπτήρες πυρακτώσεως ήταν βέβαιο ότι θα τις αντικαθιστούσαν.
Σήμερα, οι βιομηχανίες φαίνεται ότι έχουν βρει τρόπους να ελιχθούν στο δαιδαλώδες λαβύρινθο της νομοθεσίας που παρεμπόδισαν την πρόοδο, κάνοντας δύσκολο το έργο των κατασκευαστών στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Τα φώτα ξένον, τα LED, τα έξυπνα ηλεκτρικά κυκλώματα, οι φακοί και ανακλαστήρες σχεδιασμένοι από υπολογιστή είναι πολύ καλύτερα συστήματα από τα συνηθισμένα φώτα αλογόνου, τα οποία με τη σειρά τους υπερείχαν από τα λαμπερά φώτα βολφραμίου που κάποτε θεωρούνταν τελευταία λέξη της τεχνολογίας.
Πλέον, πολλοί κατασκευαστές αυτοκινήτων διαθέτουν φωτιστικά σώματα, τα οποία στρίβουν μαζί με τους τροχούς του αυτοκινήτου. Στην πραγματικότητα, με τα συγκεκριμένα φώτα δεν μπορείς να δεις τις στροφές, αλλά είναι αλήθεια ότι βοηθούν αρκετά σε ορισμένες περιπτώσεις. Mια άλλη εξέλιξη είναι ο αυτόματος έλεγχος της γωνίας δέσμης φωτός των προβολέων, έτσι ώστε να μην «τυφλώνονται» οι αντίθετα κινούμενοι οδηγοί. Η Opel υπόσχεται ότι σε λίγα χρόνια θα προσφέρει φώτα με αυξανόμενη εμβέλεια σε μεγάλες ταχύτητες, τα οποία θα αναγνωρίζονται από GPS. Η Ηοnda προσφέρει στο Legend, το νέο της σεντάν μοντέλο (το βλέπουμε τώρα στους δρόμους της Ιαπωνίας και θα το δούμε στην Ευρώπη σε ένα χρόνο), ένα σύστημα που διακρίνει μέσα στη νύχτα, μέσω υπέρυθρων καμερών, τους πεζούς, τα ζώα και άλλα αντικείμενα, κάτι που δοκίμασε η Volvo πριν από αρκετά χρόνια, χωρίς να καταφέρει να το τελειοποιήσει.
Όλες αυτές οι εξελίξεις μπορεί να αποδειχτούν πολύτιμες μόνο στην περίπτωση που οι οδηγοί τις αξιοποιήσουν σωστά. Αναλογιζόμενος πόσο λίγοι οδηγοί χρησιμοποιούν σωστά τα φωτιστικά τους σώματα, φοβάμαι ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της τεχνολογίας θα χαραμιστεί!
Τίποτα δεν είναι παραπάνω από την αλήθεια. H μεγάλη σκάλα των προβολέων μπορεί να προσφέρει χρήσιμες υπηρεσίες στους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου και, φυσικά, να σου φωτίσουν το δρόμο καλύτερα. Κράτα τα αναμμένα σε μια αριστερή στροφή (δεξιόστροφη, εάν βρίσκεσαι σε χώρα όπου οδηγούν στα αριστερά) και όρισε την άκρη της στροφής όχι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για τους οδηγούς που έρχονται από το αντίθετο ρεύμα. Εάν τα φώτα σου δε γυρίζουν μαζί με την περιστροφή του τιμονιού, δεν πρόκειται να «τυφλώσουν» τους οδηγούς από το αντίθετο ρεύμα.
Ωστόσο, τα φώτα θα ενοχλήσουν τους μπροστινούς σου, αφού εκείνοι θα σε βλέπουν από τους καθρέφτες τους. Εάν οδηγείς σε σειρά, να αρκεστείς στη μεσαία σκάλα, αλλά, εάν είσαι επικεφαλής, το πιο ευγενικό που έχεις να κάνεις είναι να φωτίζεις το δρόμο, έχοντας τα φώτα στη μεγάλη σκάλα, ώστε να βλέπουν όσοι οδηγοί επιθυμούν να προσπεράσουν.
Υπάρχουν και άλλες χρησιμότητες των προβολέων. Τους ανάβεις, όταν πλησιάζεις τις διασταυρώσεις (έτσι και αλλιώς πρέπει να το κάνεις, ώστε να βλέπεις καλύτερα τη σήμανση), αλλά ταυτόχρονα προειδοποιείς τους υπόλοιπους ότι έρχεσαι.
Τέλος, τους χρησιμοποιείς, όταν βρίσκεσαι σε μεγάλη κατηφόρα ή όταν πλησιάζεις ένα λόφο. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να κατεβάσεις τα φώτα στη μεσαία σκάλα, τη σωστή στιγμή, καθώς ανεβαίνεις προς την κορυφή.
Απ’ ό,τι καταλαβαίνετε, τα φωτιστικά σώματα δεν υπάρχουν μόνο, για να φωτίζουν το δρόμο. Mπορούν, επιπλέον, να διευκολύνουν και να βοηθήσουν τους υπόλοιπους οδηγούς, κάνοντας αισθητή τη δική σας παρουσία, ακόμα και όταν βρίσκεστε εκτός του οπτικού τους πεδίου.